Во текот на периодот од 19.10-06.12.2019 година, односно по пријавувањето на последниот лабораториски потврден случај на мали сипаници, пријавени се два сомнителни случаи на мали сипаници, кои по направеното епидемиолошко и лабораториско истражување се отфрлени.
Кумулативни податоци за епидемиолошката состојба со мали сипаници во Северна Македонија
Заклучно со 03.12.2019 до ИЈЗ се пристигнати вкупно 2.215 пријави за мали сипаници.
Вкупниот број на случаи пријавени во Република Северна Македонија од декември 2018 заклучно со 06.12.2019, а кои ја исполнуваат дефиницијата на случај и се вбројуваат во вкупниот број заболени во епидемијата, изнесува 1.901, со стапка на заболување од 91,9 на 100.000 жители.
Според место на постојано живеење, случаи на мали сипаници се регистрирани во 24 градови, од кои највисока инциденца на 100.000 жители се регистрира во Струга 165,1/100.000 (112 случаи), Куманово 162,6/100.000 (232) и Скопје 161,6/100.000 (998) (Картограм 1).
Картограм 1. Географска дистрибуција на случаи на мали сипаници во С. Македонија, декември 2018 – декември 2019
Во однос на дитрибуцијата по пол, регистрирани се 977 лица од машки пол и 924 лица од женски пол или сооднос машки – женски 1,1:1. Специфичниот морбидитет по пол кај машките е 94,3/100.000 жители, додека кај женските изнесува 89,5/100.000 жители.
Возраста на заболените се движи од 1 месец до 63 години (медијана – 27,3 години). Најголем број на заболени се на возраст над 30 години – 852 (44,8%), а највисока инциденца од 1.399,1/100.000 жители се регистрира кај децата на возраст под една година (327 случаи, 17,2%), а кај децата на возраст од 1-4 години се регистрира инциденца од 307,0 на 100.000 жители (285 случаи, 15,0%) (Графикон 1).
Графикон 1. Дистрибуција на заболените од мали сипаници во С. Македонија според возраст, декември 2018 – декември 2019 (n=1.901)
Според вакциналниот статус, 1.530 или 80,5% од заболените лица се невакцинирани, некомплетно вакцинирани или со непознат вакцинален статус. Од нив, 327 (21,4%) се на возраст под 12 месеци и не подлежат на вакцинација, согласно Календарот за имунизација. (Графикон 2)
Графикон 2. Дистрибуција на заболените од мали сипаници во С. Македонија според возраст и вакцинален статус, 2018-2019 година (n=1.901)
Во однос на датумот на појава на исип, првиот случај е регистриран во 49-та недела во 2018 во Скопје, а од 3-тата недела во 2019 се регистрираат првите случаи во останатиот дел на Македонија. Во текот на 16-та (n=123) и 19-та (n=123) недела се регистрира најголем број на заболени. Од 22-та недела се бележи континуирано намалување на бројот на регистрирани случаи (Графикон 2).
Графикон 2. Дистрибуција на заболените од мали сипаници во С. Македонија според недела на исип, 2018-2019 година (n=1.901)
Од пријавените случаи, 852 или 44,8% биле хоспитализирани, а кај 302 (15,9%) се регистрирани компликации. Од нив, најголем број компликации биле кај деца од 0-4 години (n=137; 45,4%) и тоа 78 (25,9%) – кај деца до една година и 59 (19,5%) – кај деца на возраст 1-4г, што укажува дека оваа возрасна група е најзасегната и подложна на компликации. Како најчести компликации се регистрирани пневмонија – 146 (48,3%) и дијареја – 140 (46,4%).
Во епидемијата регистрирани се четири смртни случаи асоцирани со мали сипаници, кај деца на возраст од 5,5 до 13 месеци, сите невакцинирани со МРП вакцина. Кај две од децата постоел коморбидитет, а сите четири деца починале од бронхопневмонија, како компликација на заболувањето со мали сипаници.
Во епидемијата со мали сипаници регистрирани се и 187 случаи на заболување меѓу здравствени работници/вработени во здравствени институции, што претставува 9,8% од вкупниот број на регистрирани случаи.
Од вкупно регистрираните случаи на мали сипаници, 665 или 35,0% се лабораториски потврдени, 691 или 36,3% се епидемиолошки поврзани, додека 545 (28,7%) се со клиничка слика на мали сипаници. Во референтната лабораторија за мали сипаници во Луксембург беа испратени примероци од заболените за генотипизација. Докажан е генотипот B3 Dublin кој циркулира и во соседните држави.
Спроведени активности за вакцинација со МРП вакцина
Вкупниот број на вакцинирани лица со МРП вакцина на возраст до 14 години, од почетокот на епидемијата па до крајот на анализираниот период – во целата република, изнесува 44.497 (во прикажаниот вкупен број на вакцинирани се вклучени и пропуштените и редовно вакцинираните деца со МРП вакцина).
Од почетокот на епидемијата до сега, во Центрите за јавно здравје, согласно Наредбата на Министерот за здравство, а по препорака на Комисијата за заразни болести дополнително се аплицирани вкупно 6.305 дози на вакцина, од кои повеќе од 60% кај здравствени работници, студенти на медицина, стоматологија и фармација, специјализанти и ученици во средните медицински училишта, додека останатите се контакти на заболени и лица над 14-годишна возраст.
Процена на ризик за понатамошно ширење на епидемијата
Нема регистрирано нови случаи на заболување од мали сипаници (два сомнителни случаи се епидемиолошки и лабораториски истражени и отфрлени).
После направената анализа на податоците кои се на располагање заклучно со 06.12.2019 година, заклучено е дека е поминат период на двојна инкубација сметајќи од последниот пријавен, лабораториски потврден случај на мали сипаници, поради што Институтот за јавно здравје даде предлог на Комисијата за заразни болести при МЗ за одјавување на епидемијата од страна на Министерот за здравство, кој е прифатен.
Со оглед на фактот дека болеста се регистрира во целиот Европски регион, можна е појава на поединечни импортирани случаи и ограничено ширење на болеста кај невакцинирани лица.
Епидемиска појава од поголем обем во наредниот период не е веројатна, поради зголемување на опфатот на подлежната популација на возраст до 14 години над 95% и намалување на бројот на осетлива популација кој дополнително е намален како резултат на вакцинацијата кај останатото население како против епидемиска мерка, под услов и во наредниот период да се одржува високиот опфат со вакцинација кај подлежната кохорта од над 95%, согласно препораките на СЗО.
Препораки
Препорачаните мерки и активности кои беа превземени од страна на Центрите за jавно здравје, Институтот за jавно здравје, Министерството за здравство, ДСЗИ и вакциналните служби во пунктовите за вакцинација при Здравствените домови, да се практикуваат и понатаму.
- Континуирано следење на појава на случаи на фебрилен исип (согласно Програма за елиминација на мали сипаници);
- Епидемиолошко истражување на секој детектиран/регистриран случај на исипна треска /сомнителен случај на мали сипаници;
- Задолжително лабораториско тестирање на секој детектиран/регистриран случај на исипна треска /сомнителен случај на мали сипаници;
- Одржување на висок опфат со вакцинација над 95% со две дози МРП вакцина;
- Целни вакцинални кампањи во идентификувани групи на невакцинирано население.
Скопје, 06.12.2019
Сектор за превенција и контрола на заразни болести
Институт за јавно здравје
