Секој четврти јуни, светот оддава почит на милиони деца кои станале жртви на насилство, војни, конфликти, сиромаштија и злоупотреба. Меѓународниот ден на невините деца – жртви на агресија е воспоставен од Обединетите нации во 1982 година, како одговор на шокантните страдања на либанските и палестинските деца за време на вооружените конфликти на Блискиот Исток. Но значењето на овој ден брзо доби глобални димензии – денес тој ги претставува сите деца ширум светот кои страдаат поради насилства што тие самите не ги предизвикале, но ги чувствуваат на своја кожа.

Затоа, Институтот за јавно здравје секој четврти јуни го оддбележува овој ден, оддава почит на милиони деца низ историјата и денешницата кои станале невини жртви на насилство, војна, тероризам, злоупотреба и различни облици на агресија. Овој ден не е само момент на сеќавање – тој е повик за будност и активна грижа, заштита и промена. Тој е симбол на болката што ја носи молкот, но и надежта дека со заедничка посветеност може да се спречат страдањата на најранливите меѓу нас – децата.

Ø  468 милиони деца живеат во конфликтни зони низ целиот свет – изложени на насилство, нестабилност и постојан ризик за нивната физичка и ментална благосостојба. (УНИЦЕФ, 2023)

Ø  160 милиони деца се вклучени во детски труд низ целиот свет – 1 од 10 деца. Овој број се зголеми во последните години поради COVID-19, економските кризи и вооружените конфликти. (МОТ и УНИЦЕФ, 2022)

Ø  Над 36 милиони деца моментално се раселени поради војна, насилство или климатски катастрофи – најголем број досега регистриран. (УНХЦР, 2023)

Ø  На секои 7 минути , некаде во светот, дете е убиено од насилство. (СЗО, 2021)

Ø  1 од 4 деца (приближно 1 милијарда) доживува некаков облик на насилство секоја година - физичко, сексуално или емоционално. (СЗО, 2023)

Ø  Околу 450 милиони деца живеат во екстремна сиромаштија, без пристап до основни потреби како храна, чиста вода, образование или здравствена заштита.

Ø  Во 2023 година, над 5.000 деца беа убиени или осакатени во конфликтни зони како што се Судан, Газа, Украина, Авганистан, Сирија и Јемен.

Детството треба да биде време исполнето со љубов, игра, учење и безгрижност. Наместо тоа, за премногу деца во светот, детството значи страв, глад, злоупотреба, бегство и траума. Тие не разбираат зошто се казнети од реалноста во која се родени. Не знаат зошто треба да ја губат својата невиност во пресрет на оружја, сирени, сиромаштија или занемарување. За нив, насилството не е вест – тоа е секојдневие. Нивните соништа се заменети со борба за преживување.

Мотото за 2025 година – „Заштити го детството, одбрани ја невиноста“ – е директен повик кон сите нас. Да го заштитиш детството не значи само да го оддалечиш детето од војна или конфликти. Тоа значи да му овозможиш љубовна и безбедна средина во која може да се развива, расте, учи и сонува. Да се обезбеди пристап до образование, здравствена грижа, емоционална поддршка и стабилност. Детството се штити со присуство, со грижа, со внимание. Со зборот, но и со делото.

Да се одбрани невиноста значи да се застане против сите облици на злоупотреба и искористување. Да се каже јасно и гласно дека децата не смеат да бидат мета на омраза, запоставување или насилство – ниту во домот, ниту во училиштето, ниту на улицата. Да се одбрани невиноста значи да се постави јасна граница пред оние што ја кршат, и да се зајакнат системите што ја чуваат. Тоа е наш заеднички морален долг.

Овој ден нека биде потсетник, но и обврска. Потсетник дека тишината убива, а рамнодушноста дозволува злото да се повторува. Обврска да станеме општество кое се грижи, реагира и превенира. Да изградиме свет во кој детето нема да се плаши да се смее, да трча, да сонува. Свет во кој детето нема да биде сведок на болка, туку гласник на мирот.

Секој од нас може да биде дел од оваа промена – преку збор, постапка, воспитување, волонтирање, споделување вистини, или едноставно преку тоа што нема да ги затвори очите пред неправдата. Малите чекори водат кон големи промени.

На овој 4 јуни, нека нашата мисла биде со сите деца кои изгубиле нешто што никогаш не смееле да изгубат – сигурноста, невиното детство и надежта. Нека нашиот глас биде нивниот глас. А нашите дела – нивната заштита.

Оддел за здравствена промоција и следење на болести